Joods Messianisme

Geschreven door Dayan mr. drs. R. Evers

Tijdens zijn `gesprek’ met mr. Cor Verkade behandelde Rabbijn R. Evers afgelopen week op de Evangelische Hogeschool Amersfoort het Joodse begrip Messianisme.

Wat is eigenlijk het doel van de komst van de Masji’ach? Waarom hebben we een Masji’ach nodig? Het grootste probleem dat een religieus mens kan hebben, is de vraag hoe het kan zijn dat G-d, Die zo perfect is, zo een moeilijk te begrijpen wereld geschapen heeft. De Masji’ach zal duidelijk tonen hoe perfect de wereld in elkaar zit. Het feit dat we het nu niet zien, is te wijten aan onze spirituele blindheid. Onze open zullen geopend worden en wij zullen overal de hand van G-d zien.

Zijn er tekenen van een op handen zijnd Messiaans tijdperk? Volgens de Joodse tijdrekening leven we op dit moment 5771 jaar na de Schepping. Volgens een Talmoedische traditie zal deze wereld zoals wij die in de huidige gedaante kennen, zesduizend jaar voortduren. We leven dus vrijdagmiddag. Vrijdagmiddag, vlak voor de Sjabbat, gaat alles in een Joods gezin sneller ter voorbereiding van de Sjabbat. De zes dagen van de week worden ook in millennia beleefd.

Rabbi Aryeh Kaplan (20e eeuw, New York) legt uit dat wij in een sterk versnelde tijd leven. De afgelopen 150 jaar zijn wij enorm snel vooruit gegaan qua technologische ontwikkeling. We leven in een tijd dat mensen geen oorlog meer tolereren, onrecht en ongelijkheid bestrijden en al het kwaad dat vroeger als onvermijdelijk werd ervaren, proberen uit te bannen. Waarom zien wij deze plotselinge veranderingen? Het lijkt er op dat G-d langzamerhand naar de vervolmaking van de menselijke maatschappij toe werkt. Aan het einde van de dagen zal blijken dat net zoals G-d perfect is, ook het universum en de menselijke samenleving in diepste zin volmaakt is.

Maar kan één man de hele wereld veranderen? Ik denk van wel. Hitler was in staat om de wereld aan de rand van de afgrond te brengen. Dan moet dit ook in positieve zin mogelijk zijn. Voor deze positieve taak heeft de Masji’ach wel hulp van Boven nodig teneinde het goede in de mensheid naar boven te halen maar hij hoeft geen onsterfelijk wezen te zijn.

De Masji’ach zal een afstammeling zijn van koning David. Maimonides schrijft zeer duidelijk hoe dit allemaal zal plaatsvinden: “Wanneer er een heerser uit het huis van David opstaat, die intens bezig is met Tora en mitsvot, zoals zijn voorvader David, die bezig zal zijn met zowel de geschreven als de mondelinge leer, en Israël terug leidt naar de Tora, haar voorschriften versterkt en G-ds oorlogen voert, dan mogen wij aannemen, dat hij Masji’ach is. Als het hem lukt om de Tempel te herbouwen op de oorspronkelijke plaats en hij alle verstrooiden van Israël in weet te zamelen, dan is zijn status van Masji’ach zeker geworden” (Jad, Melachiem 11:4). Maar dit zijn geen vaste regels. De Masji’ach kan zich totaal onverwacht openbaren, zoals Maimonides schrijft in zijn Igeret Teman, zijn brief aan de Joden in Jemen. Moderne communicatiemiddelen kunnen voor een directe, wereldwijde openbaring zorgen.

Over de vraag hoe de Masji’ach zal komen bestaan twee tradities. De een zegt dat de Masji’ach op wonderlijke wijze zal verschijnen: “Zie! Iemand als een mensenkind zal met de wolken van de Hemel komen” (Daniël 7:13). Maar er staat in de profeet Zecharja (9:9) dat het ook mogelijk is dat “uw koning tot u komt, nederig en rijdend op een ezel”. Wanneer wij wonderen waardig zijn, zal de Masji’ach op een Hemelse wijze komen. Als wij geen wonderen waardig zijn, zal hij op een natuurlijke wijze aan ons verschijnen. Andere bronnen lijken echter aan te geven, dat de komst van de Masji’ach een geleidelijk proces zal zijn. Maar Maimonides in zijn Igeret Teman, in zijn brief aan de hopeloze Joden van Jemen (12e eeuw), stelt, dat de Masji’ach zeer plotseling kan komen zonder waarschuwing vooraf. Ziekten zullen verdwijnen. Zwaar lichamelijk werk zal niet meer nodig zijn zodat men zich kan wijden aan de hoogste geestelijke perfectie.

De Kabbala, mystiekleer voorspelt dat in het midden van de 19e eeuw een enorme technologische vooruitgang zal plaatsvinden. Inderdaad staat in de Zohar (1:117a), dat in het zesde millennium de bronnen van wijsheid zullen ontspruiten. Dit is wat wij in onze tijd, anno mundi (Scheppingsjaar) 5771, ervaren. We hebben de industriële en verschillende technologische revoluties meegemaakt. Dat zou wel eens een aanzet tot het begin van een Messiaanse tijd kunnen zijn. De versnelling en intensivering van internationale contacten leidde tot ongekende technologische en sociale veranderingen en ideologische omwentelingen.

Vrouwen hoeven niet meer met pijn te baren. Mannen hoeven niet meer met zweet op hun voorhoofd geld te verdienen. Alle volkeren zullen de waanzin van oorlog inzien. Zwaarden zullen worden omgesmeed in ploegscharen, de wolf zal naast het geitje liggen, de gebrokenen van hart zullen genezen worden, vrijheid zal worden uitgeroepen voor allen, die gevangen zijn en zij, die gebonden zijn, zullen worden losgemaakt (Jesjaja 61:1). Maimonides voorspelt dit allemaal reeds in zijn grote wetboek (Jad, Melachiem 12:1).

Niettemin zal de komst van de Masji’ach vergezeld gaan met grote problemen. Onze Wijzen hebben gezegd, dat voor de komst van de Masji’ach grote veranderingen zullen plaatsvinden en de wereld getroffen zal worden door een groot lijden. Maar dat hangt af van de wijze waarop de Masji’ach komt. Zal hij ons op miraculeuze wijze verschijnen, dan is het niet ondenkbaar dat deze “barensweeën van de Masji’ach” vermeden kunnen worden. Maar de wereld verandert snel. De Talmoed voorspelt (B.T. Sota 49b), dat de voorouderlijke tradities geminacht zullen worden. De generaties zullen in verschillende werelden opgroeien, een fenomeen dat wij reeds nu meemaken.

Er zijn meer tekenen van een naderend Messiaanse tijdperk. De Talmoed gaat verder met de stelling, dat regeringen goddeloos zullen worden en men totale minachting zal hebben voor religieuze mensen. Ongelovigen zullen hun stem verheffen en niemand zal meer respect hebben voor elkaar. Er wordt zelfs voorspeld dat de chotspe (brutaliteit) zal zegenvieren en dat mensen steeds nieuwe dingen willen zien en horen en ontevreden zullen zijn met de oude dingen. Binnen het gezin zullen mensen elkaar vijandig bejegenen en niemand zal overtreders terecht kunnen wijzen Natuurlijk zal de religieuze traditie hier ernstig onder lijden. De verdeeldheid zal toenemen. Iedere groepering, ook binnen het Jodendom, zal beweren dat zij de wijsheid in pacht hebben. De waarheid zal moeizaam te vinden zijn.

Het land Israël speelt een belangrijke rol in de Messiaanse ontknoping. De meeste Joden zullen terugkeren naar Israël voor de komst van de Masji’ach. Op dit moment is het begin van dit kenmerk van een aankomend Messiaans tijdperk gerealiseerd. De Tempel is echter nog niet herbouwd. Hoop doet leven en wij blijven hopen…