De tragedie van de Costa Concordia.

Schrijver: Rabbi Benjamin Blech Vertaald door de redactie

Bron: Chabad

Ik was laatst op de Costa Concordia als passagier dat laatst wereldnieuws was omdat het schip was gezonken voor de kust van Toscane.

Nee, G’dzijdank was ik niet aan boord tijdens de fatale reis dat eindigde in gewonden en doden. Het was in de zomer van 2008 dat ik de mogelijkheid had om dit grote oceaanlijnschip te bewonderen. Ik was daar voor een conferentie scholar-in-residence voor een koosjer programma. Ik zal het mooie luxueuze met de laatste state-of-the-art technologie door het hele schip nooit vergeten.

Door een hooggeplaatst bemanningslid kreeg ik een privé tour en hij liet mij het geavanceerde apparatuur met GPS zien dat onze veilig goed verzekerd was. Wat bij mij bleef, was dat hij gekscherend naar het beroemde schip verwees van de vorige eeuw en dat hij me verzekerde dat “geen enkele passagier een Titanic ervaring zal meemaken”.

En dat is nu precies wel gebeurd.

Hoe was dat mogelijk? Met al die wetenschappelijke vooruitgangen en hoe kan een schip dan toch aan de grond geraken?

Het antwoord heeft verstrekkende gevolgen voor ons begrip van de werkelijk oorzaak van een dergelijke tragedie.

Er was eigenlijk geen reden voor de Titanic om in de gevaarlijke omgeving te varen. Het was alleen omdat de mensen in 1912 onder de indruk waren dat men de moed had om met z’n schip een route te varen vol met ijsschotsen en met de opdracht om dit te doem met volle snelheid. De opdracht was door de eigenaren van de Titanic gegeven om zo de trofee te heroveren op de Duitsers om de snelste te zijn met de oversteek van de Atlantische Oceaan. Om zeker te zijn om dit te halen, had de kapitein van de Titanic de noordelijke route uitgekozen, omdat deze korter was dan de traditionele zuidelijke route dat gebruikelijk was voor dit jaargetijde van het jaar.

De ramp was kompleet te voorkomen. De noordelijke route zat vol met gevaren die wel bekend waren bij de zeelieden en uit eerste hand hadden de officiers van de Titanic de berichten van de staat van de ijsschotsen eerder die dag ontvangen. De Titanic had een radio die zowel berichten kon verzenden als ontvangen tijdens de reis. De draadloze radio had twee functies: Weerberichten op te sporen en om berichten voor de rijken te versturen. Er werd met de laatst genoemde geld meeverdiend. Op 14 april 1912 zond een ander schip de California constant draadloze berichten naar de Titanic dat er een grote ijsberg (1 milioen ton zwaar) op de route lag.

De berichten die de operators kregen van de andere schip belemmerde de berichten op te halen van de opdrachtgevers. De Titanic operator eiste dat de California stopte met het versturen van de berichten. Zij stopten en zette het draadloze signalen uit. De kapitein heeft nooit de berichten ontvangen.

De 804 mensen kwamen om door de inhaligheid van de bemanning. Hoe goed de technologie van de Titanic ook was, het kon niet het morele nalatigheid compenseren.

De Costa Concodia was een trots symbool van zijn tijdgenoot en technologische hoogstand. Ook de Costa Concodia was onzinkbaar. De GPS hield feilloos een veilige koers, maar de ego van de kapitein die dichterbij de kust wilde varen om zijn “speelgoed” te laten zien overschreed elke voorzorgmaatregel.

Een GPS is net als G-ds Perfecte Systeem als gids voor ons leven. Ook wel de Thora genaamd en is als enige die ons de juiste richting geeft. G’d kan ons niet dingen om zijn Wil uit te voeren, want wij hebben de vrije keuze om te gehoorzamen of niet aan Zijn waarschuwingen. Maar we kunnen nooit de consequenties van onze acties ontlopen.

Babel

Deze les begon al duizenden jaren terug in het bekendste Bijbelse verhaal. Het waren de mensen die de toren bouwde en dit is de eerste vorm van technologie, want daarvoor waren de mensen alleen boeren of schaapherders. Zij volgde hun natuur, maar ze wisten nog niet dit onder controle te houden of vorm te geven. Maar toen de tijd kwam dat zij leerde om huizen te bouwen met stenen en te verfraaien en aangepast aan de weersomstandigheden. Overweldigd door het gevoel dat ze een belangrijke ontdekking hadden gedaan, besloten zij om een toren te bouwen met de top tot in de hemel om zo G’d van de troon te stoten.

Wat ze vooral wilde verteld de Thora ons, was “zo maken we ons een naam”. Met de wetenschappelijke vooruitgang kwam de ego van de technocraat die overtuigd was dat door zijn intellect G’d overbodig werd.

Het is nog niet eens zo lang geleden dat de eerste Russische astronaut Yuri Gagarin in dezelfde geest als bouwers van de toren van Babel zei toen hij op de terug kwam uit de ruimte: “Ik keek en ik keek, maar ik zag G’d niet”.

Aan het einde van het Bijbelse verhaal wordt het duidelijk de prijs die moet worden betaald voor de keuze om ons zelf te verheerlijken tegenover om gehoorzaam te zijn aan de G’delijke GPS. Met al zijn glans was de gemeenschap van de toren van Babel ten dode opgeschreven. Stenen werden belangrijker dan mensen, want als een steen te barsten viel dan huilde men, maar kwam een mens dodelijke ten val dan werd dit genegeerd. Gevoelens werden vervangen voor formules en menselijke spraak en communicatie vaardigheden waren niet belangrijk. Spraak werd gebrabbel en de technologie creëerde een schijnbare perfecte wereld waarbij de mensen verre van perfect waren.

Wat ik denk dat we hieruit moeten leren is hoe goed wij onze prioriteiten moeten stellen.

Berichten wat er gebeurde toen de Costa Concordia zonk, was het tegenovergestelde van wat er gebeurde toen de Titanic zonk. Toen de Titanic ten onderging kregen de vrouwen en kinderen voorrang. Een grote meerderheid overleefde door de hoffelijkheid van de mannen zoals Benjamin Guggenheim. Hij koos ervoor om achter te blijven en zich om te kleden in zijn avondkleding. Hij zij tegen degene die in de reddingsboten zaten, “We kleden ons in onze beste kleren en zijn bereid om ten onder te gaan als heren”.

De hedendaagse passagiers vocht met de bemanning voor een paar plaatsen in de reddingsboten en de kapitein was de eerste onder hen die vluchten. Het idee dat de kapitein ten onder gaat met het schip werd overboord gegooid. De sterkste duwden de zwakkere aan de kant. En de morele orde die ons als beschaafd definieert als de beste van de schepping die ook in G’ds evenbeeld is geschapen, kwamen ook om met de slachtoffers.

We leven in een tijd waar elke nieuwe wetenschappelijke doorbraak aanbidden. We zijn geobsedeerd door gadgets om zo ons leven makkelijker te maken en dat ons leven met pret wordt gevuld. Toch spenderen we zo weinig tijd aan wat belangrijk is voor het waardesysteem dat zonder deze ontwikkelingen het allemaal zinloos is.

Deze tragedie gebeurde omdat de mens faalde en het werd nog versterkt door opvallende morele fouten. Wat van ons word verwacht dat de technologische prestaties de nadruk wordt gelegd op ethische groei. En alleen met inzet van beide kunnen wij rampen voorkomen zoals de Titanic.