Jodendom vóór borstvoeding: de Jiddische mamma

16 april 2018 noachiedeno borstvoeding, De Joodse filosofie, Jodendom

Geschreven door Dayan mr. Drs. R. Evers en Dr. J. P. van Wouwe kinderarts

Een groep moeders vroeg om een voordracht over borstvoeding vanuit Joods perspectief. Wat is daar nu Joods aan? Het Joodse aan borstvoeding is, dat oude bronnen overeenkomen met nieuwe wetenschappelijke inzichten. Ter bevordering van de gezondheid van moeder en kind adviseert de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) exclusief borstvoeding te geven aan alle zuigelingen, tenminste tot de leeftijd van zes maanden. De WHO heeft daarvoor het UNICEF ‘Baby Friendly Hospital Initiative’ (BFHI) gestart, in Nederland bekend onder de naam ‘Zorg voor Borstvoeding’. Aangetoond is namelijk dat bij groepen flesgevoede kinderen meer oor- en luchtweginfecties, diarree en allergieën voorkomen. Zij worden ook vaker in een ziekenhuis opgenomen. Zelfs met de nieuwste opnieuw verbeterde kunstvoeding. Kunstvoeding leidt ook tot een minder optimale groei, een minder optimale verstandelijke en motorische ontwikkeling en een niet effectieve rijping van het centrale zenuwstelsel en van de darm. Al deze effecten bepalen ook nog de gezondheid op volwassen leeftijd. Borstvoeding biedt dus mogelijkheden voor een gezonde start en preventie van ziekte zelfs tot hoge leeftijd. Met borstvoeding een levenlang gezonder!

Joodse bronnen propageren borstvoeding
In de klassieke Joodse bronnen woedde een intensieve discussie over de wenselijkheid van borstvoeding. Sommigen stelden in het verleden dat hoe eerder het kind van de borst genomen werd, hoe beter dat zou zijn. Maar deze stelling is door vrijwel alle andere Joodse autoriteiten aangevochten. De Sedee Chemed (een halachische encyclopedie van Chaim Medini, 19e eeuw, Jeruzalem) stelt dat wij niet slimmer moeten zijn dan de Schepper. G’d heeft bepaald dat melk het eerste voedsel van de mens is en zo moet het ook blijven. In het werk Tseda Laderech (19e eeuw) staat dat een vrouw zo lang mogelijk moet proberen het kind te zogen, omdat moedermelk de beste voeding voor het kind is. Het vormt de beste bescherming tegen ziekten en als de moeder het twee jaar kan volhouden is dat een goede zaak. Ook de WHO noemt de voordelen om tot het tweede jaar borstvoeding te geven (wel in combinatie met groente en fruit hapjes) in de BFHI aanbevelingen. Wat zijn dan de consequenties daarvan binnen een vroom gezin?

De Bracha
Moet een kind van drie als die nog borstvoeding krijgt en die de berachot (lofzeggingen) al kent, een beracha uitspreken over moedermelk? Het kan zijn dat het kind op vroege leeftijd begrip heeft van de inhoud van de lofzegging. Dan zal hij/zij de beracha onder de gepaste omstandigheden kunnen uitspreken. De moeder zal zich daarbij bedekken wanneer het kind de beracha uitspreekt.

Het is geen melkkost
Is moedermelk milchig (melkkost) of parve (neutraal)? Gaan flesjes met gekolfde melk in de ene of de andere ijskast? Mag moedermelk met vlees? Moedermelk is parve, het is geen melkkost omdat er geen caseïne in zit.

Tsenioet
Tsenioet betekent ingetogenheid. Kunnen vrouwen voeden in het openbaar? Is dat ingetogen? Volgens de Joodse wet is het zeker toegestaan in het openbaar te voeden waarbij de vrouw bedekt blijft. Toch voelen vrouwen het soms als `on-tsenijes’, ongepast aan om in aanwezigheid van mannen te voeden. Daarom zullen zij de privacy van een aparte ruimte op om te voeden zoeken. Veel openbare gebouwen zouden zo een privacy voor zogende moeders moeten bieden.

Kolven op Sjabbat
En als een moeder ruime hoeveelheden melk heeft, mag zij dan extra melk kolven? Als het niet anders kan mag zij kolven. Op sjabbes ook met een handkolf of zelfs met een elektrische kolf , als die tenminste op de Sjabbat-klok aangesloten is.

Vasten
De meeste vrouwen zich af of zij mogen drinken op Jom Kippoer om de voeding op gang te houden. In principe zal ook een zogende vrouw vasten op Jom Kippoer. Twee dagen voor de vastendag zal ze goed drinken. Maar als een zuigeling (tot zes maanden oud) exclusief borstvoeding drinkt en er bij het vasten een risico ontstaat dat de voeding terug loopt en het kind te weinig vocht binnen krijgt, mag de moeder met `maten’ drinken (maar niet eten). Als iedere extra inspanning, zoals naar sjoel gaan er toe kan leiden, dat de zogende vrouw moet drinken, zal ze thuis blijven.

Met `maten’ drinken
Wat is met `maten’ drinken? De zogende moeder mag minder dan een wang vol water drinken per keer. Met zulke kleine hoeveelheid heeft zij het vasten niet gebroken. Maar ja, hoe meet je een wang vol water? Je vult een wang met water, doet dat in een maatbekertje en ziet hoeveel dit is (bij de gemiddelde volwassene schommelt dit tussen de 40 en 45 ml water). Ze mag dan op Jom Kippoer minder dan deze maat drinken met telkens een tussenpauze van minimaal 9 minuten. Als dat niet gaat is het eventueel zeven, vijf, vier maar nooit minder dan 2 minuten. Als dit ook niet lukt neemt men telkens iets minder dan een wangvol, wacht even en drinkt dan weer een wangvol.

Preventie overgewicht
Borstvoeding beschermt effectief tegen overgewicht en vetzucht, nieuwe aandoeningen die de gezondheid ook van onze Joodse jeugd bedreigen. De jeugd wordt langer en relatief nog zwaarder. Bij groepen borstgevoede kinderen bleek er duidelijk minder risico op vetzucht: kinderen zijn na kunstvoeding veel vaker te zwaar of obees! Naarmate er langer borstvoeding wordt gegeven blijken schoolkinderen nog minder dik. Bij kinderen die meer dan een jaar borstvoeding hadden genoten kwam vetzucht nauwelijks voor. Het enige waar de moeders in Nederland (en andere zonarme streken) op moeten letten is dat er, ook tijdens het geven van borstvoeding, tot 4 jaar dagelijks druppeltjes vitamine D gegeven worden.

Zorg
Ook dienen a.s. moeders aan te geven dat ze zelf willen voeden, zodat de zorgverleners hen kunnen voorbereiden met passende adviezen, en na de geboorte de nieuwe moeders adequaat kunnen helpen met het aanleggen. Helaas blijkt dat in ziekenhuizen niet altijd optimaal te gebeuren. Meer dan 20% van de vrouwen die in een ziekenhuis bevalt start niet met het geven van borstvoeding. Moedergroepen als LLL en BN proberen met succes hierin verandering te brengen. In sommige ziekenhuizen zijn zelfs lactatiekundigen aangesteld. Het geven van borstvoeding vereist wel enige handigheid, het is geen kraan die je even open kan zetten. Vrouwen net na de bevalling verdienen het om beter op gang geholpen te worden met het aanleren van de vaardigheden om hun kind te voeden op een prettige en comfortabele manier. Het is een kwetsbare situatie, na een voldragen zwangerschap en een pittige bevalling, je ook op deze nieuwe taak te richten. Als de omstandigheden tegenzitten bij complicaties of ziekte, is het in het belang van de moeder natuurlijk beter geen borstvoeding te geven, zonder schuldgevoel.

Schadelijke stoffen?
Door milieuverontreiniging komen inderdaad ook in borstvoeding soms ongewenste stoffen terecht. De meest onderzochte zijn dioxinen en Pcb’s. Echter, zelfs dan is borstvoeding nog altijd gezonder gebleken dan kunstvoeding! De positieve effecten van borstvoeding blijven ook onder slechte milieuomstandigheden behouden. Met borstvoeding een levenlang gezond! De Jiddische mamma drukt ook zo haar stempel, daar zijn rabbijnen én wetenschappers het over eens.