Wat de Kabbalah NIET is

Geschreven door de redactie

Na tien jaar getoonde interesse in Kabbalah, na tien jaar diverse boeken te hebben gelezen (geschreven door met name de rabbijnen Alen Steinsaltz en Aryeh Kaplan Z”L), diverse research te hebben gedaan en naar aanleiding daarvan diverse artikelen te hebben geschreven over onderwerpen die vanuit een Kabbalistisch oogpunt zijn geschreven, is het nu eindelijk tijd voor het eerste artikel over Kabbalah. Dit artikel had dus eigenlijk tien jaar geleden door mij schreven moeten worden. De reden is dat je meer van Kabbalah gelezen moet hebben, enigszins bestudeerd moeten hebben om te weten wat de Kabbalah niét is. Daarnaast is het ook een kwestie van wat op jouw pad komt. Wat komt eerst: iets wat iets is of iets wat niet is? Of simpelweg: het dringt niet tot je door daar je aandacht aan te besteden, ondanks je in het verleden toch wat gesprekken over Kabbalah met niet-Joden hebt gehad wat de Kabbalah dus niet is.

Toch wil ik eerst uiteenzetten wat de Kabbalah wèl is. Kabbalah is is de Joodse theologie die de ultieme levensvragen centraal zet en het spiritueel niveau van het bestaan niet alleen wordt aanvaart, maar ook omarmd. Met andere woorden: de Kabbalah is een weznelijk onderdeel van het Jodendom en de gebruiken daarvan. Het ontvangt met de grootst mogelijke vreugde kennis van G’d en is een richtsnoer voor het leven. Kabbalah is de theologie van de Joden, een studie over de werking van het universum. Je leert naar de diepe wijsheid vanuit de Joodse traditie te zoeken. Hierdoor kom je tot de conlusie dat de Kabbalah een abstract begrip van de betekenis en het doel van het leven vanuit de Joodse traditie is. Het is ook de abstracte fundering van de Joodse Wet, de Halacha en een verklaring van de betekenis van het doel van de Joodse rituele praktijken. De Kabbalah is dé Joodse speculatie over Hasjem en Zijn relatie in de Schepping. De Kabbalah leert over de bouwstenen – uiteraard uitsluitend vanuit de Joodse traditie – van de schepping en leert over de onzichtbare wetten die het heelal bestuderen. Daarnaast leert de Kabbalah de structuur en de werking van de menselijke ziel vanuit het Jodendom.

Dat de Kabbalah onderdeel is van het Jodendom, wordt opgemerkt door het feit dat de je de leer alleen eigen kan maken door te doen en van daaruit te leren begrijpen. Dit herkennen wij terug in het proces van Joden die van off-derech (niet religieus) leefden, maar gekozen hebben weer baderech (religieus) te leven. Dit zijn de Ba’aliem tejoeva’ (meervoud van Ba’al Tesjoeva’: heer van de inkeer) die terugkeren naar de Tora. Ook de niet-Joden die om een bepaalde en (voor Halacha) de juiste reden de lange en uitgebreide proces doorgaan van gioer: Joods-worden op zowel “genetisch” op als religieus gebied. Al deze mensen moeten Halacha is doen en dan zullen zij gaandeweg de Halacha begrijpen. Zo is het ook met de Kabbalah: eerst doen, dan begrijpen.
Kabbalah-studie is daarom vanuit dit kader en vanuit de ultieme levensvragen de diepere vorm van Torastudie die absoluut niet los van de 613 mitswot los te koppelen is. Immers, de Tora is het licht en de mitswot zijn de lamp. Daarom noemen de meeste “kabbalisten” zichzelf geen “kabbalist”, maar “leerlingen van de Tora”.

Vandaar dat de Kabbalah strikt genomen geen Joodse mystiek genoemd kan worden. Kabbalah is geen Joodse mystiek? Het begrip “Joodse Mystiek” komt niet vanuit het Jodendom. Joodse mystiek komt uit de wereld van de niet-Joden. “Mystiek” komt noch in de Joodse cultuur noch in de Hebreeuwse taal voor. Het woord “mystiek” is ontleend van “unio mystica”, een christelijk begrip dat een mystieke verenging met G’d omschrijft. Sommige niet-Joodse geleerden dachten dat de fundamentele ideeën van de Kabbalah en “unio mystica” vergelijkbaar waren. Hierdoor is het woord “mystiek” aan de Kabbalah gekoppeld. Echter omdat mystiek het ondefinieerbare tracht te omschrijven en Hasjem ondefinieerbaar is, kan het soms zinnig zijn de Kabbalah “Joodse mystiek” te noemen. Het mag alleen geen algemene regel noch begrip voor de Kabbalah zijn. Het woord “mystiek” komt in het Jodendom praktisch niet voor en wordt in kabbalalistische liturgieën ook niet genoemd.

Door de ultieme levensvragen centraal te zetten, spiritualiteit te omarmen en te leren over het gehele universum vanuit de Tora, leert men dat onder de oppervlakte van de wereld die wij allemaal kunnen waarnemen te kijken. Daar vinden voor de “gewone” man onzichtbare activiteiten plaats die van vitaal belang zijn. Nog makkelijker gezegd: men ziet náást het menselijk lichaam die door iedereen waarneembaar is, de organen, bloedvaten en de aderen. Maar men leert – tot op zekere hoogte – ook de werking hiervan. Een ander voorbeeld: Hasjem heeft een patroon waar onze levens allemaal in passen. Aan de ene kant is het leven een mooi kleed om te zien maar aan de andere kant zien wij een wirwar van touwen, de een korter dan de ander. Zijn patroon lijkt soms op overhoop gehaalde levens. Het is niet zo dat het ene draadje meer knopen verdient dan het andere draadje. Nee, het patroon verlangt dit van ons. Hierop verder doorbordurend kunnen wij het woord patroon vervangen in plan. Als we weer teruggaan naar patroon lijken straf en beloning in dat patroon een willekeur, zoals de beoogde wirwar van de onderkant van het kleed. Maar wanneer wij afstand nemen van dit patroon, zien wij dat iedere knoop en wirwarrig draadje een vaste plek in het grote kunstwerk heeft.
De Kabbalah leert je een glimp van deze grote kunstwerk te kunnen zien.
Doordat de Kabbalah dé diepzinnige Torastudie is, leert men zich 24 uur per dag zich aan G’d te verbinden, de mitsvah oe’ledavka: tijdens teen, werken en alle menselijke activiteiten. Het doel van de Kabbalah is G’d voortdurend in jouw gedachten en in jouw hart te hebben. Hij is dan voor altijd het Centrum van jouw bestaan! Het is een eeuwigdurende en dus permanente relatie, terwijl al onze relaties tijdelijk zijn.

Wij zien dus dat er veel misstanden over de Kabbalah bestaan. Door deze misstanden heeft de Kabbalah (en dus ook religieuze Joden!) onnodige en onterechte slechte naam gekregen. Naast dat de Kabbalah door de niet-Joodse wereld als de “Joodse mystiek” wordt genoemd, wordt de Kabbalah ook als “de Joodse geheimzinnige filosofie van de Joden” genoemd. Maar in werkelijkheid – zoals eerder gemeld – is het dé Joodse theologie. Aangezien onze theologie doorspekt van traditie is, is het dus ook niet verbazend dat het woord “Kabbalah” niet “mystiek” of dergelijk betekent, maar gewoon “ontvangen traditie”. Daarom zou je over minhagiem (Joodse gewoonten) wel eens door een Jood kunnen horen zeggen: “Jij doet iets zus en ik doe het zo. Dat is míjn kabbalah (mijn traditie)”.

(Afbeelding van de Sefiroth-boom © Kena 2005)

Kabbalah is ook absoluut geen boek en dus ook geen verzameling van geheime formules en mystieke bezweringen. Daarom heeft de Kabbalah noch banden noch dat het iets te maken heeft met New Age, zoals veel niet-Joden de Kabbalah ervan verdenken. Van daaruit mogen enoeten wij concluderen dat de Kabbalah geen modegril of rage is. De Kabbalah bestaat namelijk al duizenden jaren. Ook is de Kabbalah geen easy-way-out voor eeuwig geluk en verlichting.

Dit nu allemaal wetende en je wilt je verder verdiepen in de Kabbalah, moet je kennis van de Tora hebben. Ook moet je kennis én participatie van de Halacha hebben. Kennis van de tien Sefirot is ook een vereiste en tot slot moet je over een rabbijn (!) beschikken aan wie jij jouw vragen kunt stellen en van gedachten kan wisselen.

Leestips:
Wat is de Kabbalah? van rabbijn professor Efrayim Sprecher, hoofddecaan van de Diaspora-jesjive in Jeroesjalajiem.
Kabbalah-sectie van FAQ-online

Bron: Kabbalah voor Dummies van Arthur Kurzweil. Arthur Kurzweil is leerling van Rabbi Adin Steinsaltz [een van de grootste geleerden van onze tijd]. Daarbij is Arthur Kurzweil de directe afstammeling van de grote (Kabbalistische) geleerden rabbijn Chaim Yosef Gottlieb (1790-1867), rabbijn Isaia Horowitz (1555-1630) en rabbijn Rabbi Mosje Isserles (1530-1572).
Onheil volgens het Jodendom van Devorah FAQ-online.

©FAQ-online 2008